Hallo Wereld • Leila Prnjavorac

Leila is in alles wat zij doet een ambassadeur voor vrede en vrijheid. ‘Ik heb een podium gekregen om mijn verhalen te delen en een ex-vluchteling een gezicht te geven. Mijn verhaal is dat van de ruim 473 miljoen kinderen die leven in oorlogsgebieden of op de vlucht zijn, en van hen die het niet meer in staat zijn na te vertellen.’

Op de vlucht

Leila was negen jaar oud toen de oorlog in Bosnië uitbrak, en elf toen zij met haar familie moest vluchten. ‘Wij kregen te horen dat onze stad gezuiverd werd en als we bleven we vermoord zouden worden. Mijn vader zat toen al een jaar ondergedoken. Het moment waarop er zelfgemaakte explosieven bij ons aan de deur ontploften, was voor mijn ouders het signaal dat dit écht de laatste waarschuwing was. Er was geen andere optie meer dan vluchten.’

Leila herinnert zich: ‘We mochten geen foto’s meenemen, dit kon gebruikt worden als identificatiemiddel, maar ik verborg een stapeltje foto’s in mijn rugzak. Deze zijn gelukkig niet gevonden. De mensen die ons huis innamen, op de dag dat wij met de laatste konvooien de stad ontvluchten, verbrandden alle onze fotoalbums in de tuin. Om zo ons bestaan uit te wissen.’

Oorlogstrauma

Het gezin (Leila heeft nog een broer) kwam terecht in Belgrado. Haar ouders stonden daar maandenlang elke dag in de brandende zon te wachten op een visum. Via die route belandde het gezin uiteindelijk in een asielzoekerscentrum in Bloemendaal.
‘Mijn ouders wilden allebei graag werken — om iets bij te dragen, hun trauma’s te vergeten en hún menswaardigheid te herwinnen. Maar dat mocht toen niet. Mijn moeder had een oorlogstrauma en heeft dat nooit kunnen verwerken. Zij is overleden toen ik zestien was.’

Na haar moeders overlijden bleef Leila nog vier jaar bij haar vader in Sassenheim. Op haar twintigste verhuisde ze naar Den Haag. ‘Pas toen ik daar woonde, kwam ik erachter dat dit de stad van vrede en recht is — en dat het Joegoslavië-Tribunaal hier is gevestigd. Op een gegeven moment leefde ik in vrijheid, in dezelfde stad waar ‘mijn’ oorlogsmisdadigers via rechtspraak achter slot en grendel zaten. Een bizarre en mooie ‘full circle’ ervaring.

'In alles wat ik doe wil ik een ambassadeur van de vrede zijn, doe jij ook mee?'

Leila Prnjavorac

Mensenrechtenbuurt

Het lijkt haast geen toeval dat Leila inmiddels in de Mensenrechtenbuurt woont. Ze spreekt graag af bij het standbeeld van Nelson Mandela. ‘Een held van mij,’ vertelt Leila. Ook is daar een muurschildering te zien met mensenrechtenactivist Satta Sheriff en Boyan Slat, de bedenker van The Ocean Cleanup. Leila draagt op de foto een bloem op haar jas. Zij vertelt dat ze deze speciaal voor de foto heeft opgedaan. ‘De bloem is het symbool van de gitzwarte bladzijde in onze gezamenlijke geschiedenis van Bosnië en Nederland, de Nationale Srebrenica Herdenking, die elk jaar vrij toegankelijk op 11 juli op het Lange Voorhout wordt herdacht.’

Verhaal vertellen

Leila besloot al op jonge leeftijd om over haar ervaringen te praten — hoe moeilijk dat soms ook is. Tijdens haar studie werd ze gevraagd als presentator bij FunX. Inmiddels werkt ze al jaren als dagvoorzitter en is ze onder andere Haagse Vrijheidsambassadeur. Ze heeft haar indrukwekkende verhaal al vaker verteld, onder andere bij programma’s als De Wereld Draait Door, Jeugdjournaal, Het Klokhuis en bladen als LINDA. en Elsevier.

Leila: ‘Maar het blijft belangrijk om verhalen te delen — over de Tweede Wereldoorlog, maar ook over de oorlog in mijn land waar we een gezamenlijke geschiedenis dragen. Ik hoop dat mensen open staan om te luisteren en iets leren van mijn verhalen of zich erin herkennen. Misschien nu wel meer dan ooit. Het kan allemaal zó weer gebeuren. Het is belangrijk dat gewone mensen niet zwijgen en uitvoeren, maar zich uitspreken en zich verenigen. Het uitsluiten van groepen mensen en het aanwijzen van zondebokken gebeurt langzaam. Laten we die kant niet verder op gaan.’

Vrede en humaniteit

‘Daarom is mijn oproep: doe mee en spreek je uit, wees ook een ambassadeur van de vrede! In onszelf en in de wereld om ons heen. In de straat waar ik als kind opgroeide, stonden een katholieke en orthodoxe kerk, een moskee en een synagoge vlak bij elkaar. Ik woonde in een land van broeder- en zusterschap — totdat de macht voor het grijpen werd en mensen tegen elkaar opgezet werden. Ik heb met eigen ogen gezien hoe woorden binnen no-time dader kunnen worden en dat je beste vriend en buurman van de een op de andere dag ineens je vijand zijn’. Laten we met elkaar ons verbinden in hoop en liefdevolle medemenselijkheid. Waarin vrede en humaniteit de brug zijn naar een wereld waarin we gelijkwaardig naast elkaar willen leven.’

Leila is dagvoorzitter, spreker, programmamaker, gastdocent en Haagse Vrijheidsambassadeur.